یبوست
تعداد زیادی از ما گاهی دچار یبوست می‌شویم که دلایل مختلفی دارد و بعضی مواقع نمی‌توان علت آن را پیدا کرد. ممکن است دچار یبوست مزمن شوید و برای چند هفته این حالت ادامه داشته باشد. در این شرایط باید به دنبال علت آن باشید و برای درمان بیماری خود اقدام کنید. اگر به طور مداوم دچار یبوست می‌شوید، در این مطلب همراه ما باشید تا توضیح دهیم، دلایل آن چیست، در ادامه به بررسی راهکارهای رفع و بهبودی کامل آن می‌پردازیم.
یبوست چیست؟
یبوست به انگلیسی (constipation) یکی از مشکلات شایع و بیماری‌های دستگاه گوارش است که در آن حرکت روده سخت‌تر می‌شود و گاهی ممکن است یک بیماری گوارشی باعث بروز آن شود. دستگاه گوارش از دهان شروع شده و به مقعد ختم می‌شود. همچنین مسئولیت هضم و جذب مواد مغذی و دفع مواد زائد را بر عهده دارد. روده بزرگ در انتهای دستگاه گوارش قرار دارد، در روده بزرگ آب از مواد هضم شده جذب می‌شود و مدفوع از حالت مایع به جامد تغییر پیدا می‌کند.
هر چه مواد هضم شده مدت زمان طولانی‌تری در روده بزرگ بمانند، به دلیل جذب آب توسط روده، مدفوع سفت‌تر می‌شود و یبوست به وجود می‌آید. نیاز به دفع مدفوع در هر فرد متفاوت است. مثلا بعضی افراد ممکن است روزانه ۳ بار احساس نیاز به دفع داشته باشند، در حالی که بعضی افراد ممکن است چند بار در هفته دفع مدفوع داشته باشند. درصورتی‌که بیش از ۳ روز شکمتان کار نکند، مدفوع سفت شده و در دفع آن مشکل به وجود می‌آید.
علائم یبوست چیست؟
اگر به یبوست مبتلا شوید، معمولا دل درد دارید، احساس ناراحتی می‌کنید، نفخ می‌کنید و اشتهایتان کم می‌شود. علائم یبوست در مردان، زنان و سالمندان تا حد زیادی به هم شباهت دارد و شامل موارد زیر می‌شود:
o کاهش نیاز به دفع مدفوع
o دشواری در دفع مدفوع (نیاز به فشار بیش از حد جهت خروج مدفوع)
o مدفوع سفت یا کوچک
o احساس عدم تخلیه کامل روده
o کاهش اشتها
o عفونت روده و یبوست
o نفخ شکم
o احساس وجود انسداد در راست‌روده و روده‌ها
o بی‌حالی و کرختی
o بی اختیاری ادراری
o علائم تنبلی روده
همچنین ممکن است احساس کنید که برای خالی کردن روده خود نیاز به کمک‌هایی مانند فشار دادن روی شکم یا استفاده از انگشت برای خارج کردن مدفوع دارید.
دلایل و علت یبوست چیست؟
هر کسی ممکن است دچار یبوست شود، اما ریسک ابتلا به یبوست در جنسیت مؤنث، افراد با سن بیشتر از ۶۵ سال، افراد با وضعیت اقتصادی ضعیف و نژادهای غیر اروپایی بیشتر است. برخی از علل آن عبارت‌اند از:
o عدم وجود میزان کافی آب و فیبر در مواد غذایی مصرفی
o مصرف زیاد لبنیات
o عدم فعالیت فیزیکی و تحرک
o مقاومت در دفع مدفوع
o استرس
o تنبلی روده
o استفاده بیش از حد داروهای ملین
o مصرف بعضی داروها به ویژه داروهای ضد درد مانند مواد مخدر، داروهای ضد افسردگی، قرص آهن و داروهای ضد اسید (آنتی اسیدها) که دارای کلسیم یا آلومینیوم هستند.
o اختلالات خوردن
o سندرم روده تحریک پذیر (IBS)
o بارداری
o مشکلات عصبی و عضلانی دستگاه گوارش
o بیماری سلیاک (آسیب پرزهای روده باریک)
o پولیپ روده
o سرطان روده
o بیماری‌های عصبی مانند بیماری پارکینسون یا مولتیپل اسکلروزیس (ام اس)
o کم‌کاری تیروئید (به نام هیپوتیروئید)
o دیابت
o سکته قلبی
o پارگی‌های ریز در پوست اطراف مقعد
o انسداد روده
o ضعیف شدن عضلات لگن
o دیابت
o پرکاری غده پاراتیروئید
علت یبوست در زنان چیست؟
این عارضه در خانم‌ها بیشتر از آقایان شایع است. به‌خصوص در زمان‌های خاصی مانند بارداری، روزهای قبل از قاعدگی و پس از یائسگی احتمال ایجاد این عارضه بسیار بیشتر می‌شود. احتمالا علت آن تاثیر هورمون‌های زنانه روی دستگاه گوارش است. هورمون پروژسترون یک هورمون ریلکس کننده است و سرعت حرکت روده‌ها را کاهش می‌دهد. علت دیگر آن حرکت کندتر غذا در روده زنان نسبت به مردان است.
یکی از اصلی‌ترین مواقعی که خانم‌ها به یبوست دچار می‌شوند بارداری است. یبوست در بارداری به علت بالاتر رفتن میزان هورمون پروژسترون است.
علت کار نکردن شکم چیست؟
یکی از مهم‌ترین علل کار نکردن شکم مشکل در عملکرد عصب واگ است. عصب واگ عضلات معده و روده کوچک را کنترل می‌کند. اگر این عصب آسیب ببیند یا از کار بیفتد، عضلات معده و روده کوچک به طور طبیعی کار نمی‌کنند و حرکت غذا از طریق دستگاه گوارش کند یا متوقف می‌شود.
چه زمانی یبوست خطرناک است؟
اگر به صورت ناگهانی دچار یبوست همراه با درد و کرامپ شکمی شدید و قادر به دفع مدفوع و یا خارج کردن گاز از خود نشدید، سریعا باید با پزشک خود تماس بگیرید. در صورت مواجهه با موارد زیر نیز باید به دکتر گوارش مراجعه کنید:
o اگر برای اولین بار دچار یبوست شده‌اید و تغییر در شیوه زندگی کمک‌کننده نبوده است.
o وجود خون در مدفوع
o کاهش وزن بدون هرگونه تلاش در این راستا
o درد شدید هنگام دفع مدفوع
o تغییر چشمگیر اندازه، شکل و قوام مدفوع
راه هایی برای پیشگیری؛ برای یبوست چی خوبه؟
تمامی روش‌های ذکر شده برای درمان خانگی یبوست باید به‌عنوان سبک زندگی همیشه انجام شوند. این اقدامات از خشکی مزاج جلوگیری کرده و به‌سلامت روده کمک می‌کنند. برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:
رژیم غذایی مناسب برای یبوست و سالم با فیبر زیاد داشته باشید. انواع میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات و غلات کامل را روزانه مصرف کنید.
روزی ۸ لیوان آب بنوشید. البته نوشیدن مایعات حاوی کافئین مانند قهوه و نوشابه آب بدن را کم می‌کنند.
به طور منظم ورزش کنید.
زمانی که نیاز به اجابت مزاج دارید، برای آن صبر نکنید.